Atrakcyjny i efektywny system edukacji oraz podnoszenie kwalifikacji

 

Transformacja gospodarcza regionu związana z wygaszaniem lub znaczącymi przemianami całych branż tj. górnictwo, energetyka itp. wymusza sukcesywne aktualizowanie wiedzy i zdobywanie nowych umiejętności przez mieszkańców. W związku z zaistniałą sytuacją, wsparcie ma być kierowane do wszystkich grup wiekowych, na rzecz poprawy jakości edukacji na wszystkich poziomach. Stworzenie odpowiednich warunków do rozwoju zawodowego przez zdobywanie nowych i specjalistycznych umiejętności oraz podnoszenie posiadanych kwalifikacji i kompetencji, ma przyczynić się do płynnej zmiany miejsca zatrudnienia.

Udzielone   wsparcie   skierowane   zostanie   m.in.    na   kursy,   szkolenia    tożsame z zapotrzebowaniem rynku pracy, w tym w zakresie branż rozwojowych, w szczególności związanych z zieloną cyfrową gospodarką oraz branżami pokrewnymi. Wsparcie obejmie również doradztwo zawodowe z ukierunkowaniem na wzmocnienie procesu zielonej i cyfrowej transformacji.

W celu zdobycia jak najlepszego rozwoju zawodowego, nacisk zostanie położony na rozwój współpracy biznesu z ośrodkami kształcenia, poprzez kształcenie dualne (umożliwiające łączenie teorii z praktyką) zgodne z zapotrzebowaniem lokalnego biznesu na każdym etapie edukacji oraz podnoszenie kompetencji i pozyskiwanie nowych kwalifikacji w formie szkoleń i kursów praktycznej nauki zawodu, jak również staży u pracodawców. Dla efektywnej realizacji działań edukacyjnych, szkoleniowych, a także rozwoju nowych kompetencji potrzebna będzie poprawa jakości infrastruktury szkoleniowej i edukacyjnej, np. w formie dostępu do nowoczesnych technologii teleinformatycznych, multimedialnych pomocy naukowych, na rzecz wyrównywania różnic w dostępie do wysokiego poziomu edukacji, zwłaszcza zawodowej.

Powyższe działania przyczynią się do:

  • wzmocnienia kapitału ludzkiego,
  • zwiększenia szans zatrudnienia oraz rozwoju zawodowego mieszkańców,
  • poprawy jakości oraz przeprofilowania edukacji na rzecz nowoczesnej

Atrakcyjny i efektywny system wsparcia rynku pracy

 

Wsparcie obejmować będzie zapewnienie pracownikom zatrudnionym w górnictwie lub branży powiązanej z górnictwem, zagrożonej zwolnieniem, przewidzianej do zwolnienia lub zwolnionej z przyczyn ich niedotyczących – indywidualnej ścieżki rozwoju w kierunku trwałego i godnego zatrudnienia. Działanie to pozwoli na zmniejszenie negatywnych skutków ekonomicznych transformacji dla rodzin górniczych, społeczności lokalnych oraz zwiększy akceptację społeczną dla niezbędnych zmian gospodarczych prowadzonych w kierunku neutralności klimatycznej.

W związku z powyższym zostanie stworzone ogólne wsparcie w zakresie ścieżki zmiany zawodowej, poprzez zastosowanie narzędzi służących aktywizacji zawodowej oraz w obszarze przedsiębiorczości, które realizowane będzie min. poprzez dotacje na rozpoczęcie działalności gospodarczej. Prowadzony zakres wsparcia będzie dotyczył także zapewnienia współpracy międzyinstytucjonalnej oraz pomocy prawnej i psychologicznej dla pracowników dotkniętych transformacją, w celu wsparcia w zakresie poradnictwa zawodowego, pośrednictwa pracy czy organizacji szkoleń zawodowych.

Powyższe działania przyczynią się do:

  • utrzymania aktywności    zawodowej   osób    zatrudnionych    w    górnictwie i przedsiębiorstwach powiązanych z górnictwem,
  • zapobiegania i minimalizowania odchodzenia z regionalnego rynku pracy wartościowych pracowników,
  • ograniczenia problemów natury ekonomicznej i społecznej,
  • przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu.1

1 https://transformacja.slaskie.pl/images/Dokumenty/1646984040_projekt_terytorialneg.01-z-marca- 2021.pdf

Ochrona zdrowia mieszkańców gmin transformacji górniczej

 

Potrzebnym elementem składowym procesu sprawiedliwej transformacji jest także poprawa jakości życia mieszkańców obszarów objętych transformacją, co ma wpłynąć na łagodzenie negatywnych skutków w obszarze społecznym oraz obszarze ochrony zdrowia.

W związku z powyższym realizowane będzie wsparcie na rzecz ochrony zdrowia, w tym również zdrowia psychicznego, kierowane do mieszkańców gmin transformacji górniczej, szczególnie do pracowników zatrudnionych w górnictwie i branżach okołogórniczych. Planowana pomoc dotyczyć będzie działań dotyczących rehabilitacji leczniczej, w tym pourazowej ułatwiającej powroty do pracy i utrzymanie zatrudnienia, we współpracy z pracodawcami. Ponadto wsparciem objęta ma zostać diagnostyka i profilaktyka (w zakresie m.in. chorób zawodowych, cywilizacyjnych, nowotworowych, psychicznych będących istotnym problemem regionu) oraz edukacja zdrowotna. Środki przeznaczane będą też na programy wsparcia rodzin pracowników odchodzących z górnictwa i branż powiązanych z górnictwem, w szczególności dla dzieci, m.in. w postaci dofinansowania nauki.2

2 https://transformacja.slaskie.pl/images/Dokumenty/1646984040_projekt_terytorialneg.01-z-marca- 2021.pdf

Zgodnie z Ustawą z dnia 17 sierpnia 2023 r. o osłonach socjalnych dla pracowników sektora elektroenergetycznego i branży górnictwa węgla brunatnego (Dz.U. 2023 poz. 1737) Pomoc dla górników i pracowników sektora elektroenergetycznego obejmować będzie:

  1. prawo do urlopu energetycznego, urlopu górniczego,
  2. wypłaty świadczenia socjalnego w okresie korzystania przez uprawnionych pracowników z urlopu energetycznego lub urlopu górniczego,
  3. jednorazowe odprawy pieniężne w wysokości 12-miesięcznego

! Wymienione wyżej uprawnienia będą przyznawane na wniosek pracownika i będą mogły być przyznane tylko raz.

!   Wypłata   świadczeń   socjalnych   będzie   następować nie   dłużej   niż   do   dnia 31 grudnia 2053 r., a wypłata jednorazowych odpraw pieniężnych nie dłużej niż do dnia 31 grudnia 2049 r.

! Urlop energetyczny oraz urlop górniczy będzie przysługiwał pod warunkiem, że skorzystanie z niego pozwoli pracownikowi nabyć prawo do emerytury.

! W czasie korzystania z urlopu pracownik ma otrzymywać 80 % miesięcznego wynagrodzenia obliczanego jak za urlop wypoczynkowy. Do podstawy wliczać się będą nagrody i premie branżowe.3

3 https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20230001737/O/D20231737.pdf

W celu zminimalizowania środowiskowych, społecznych i gospodarczych skutków transformacji, Komisja Europejska, utworzyła Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji, z którego skorzystają:

Mieszkańcy regionów najbardziej narażonych na skutki transformacji

Mechanizm sprawiedliwej transformacji zapewni mieszkańcom ochronę poprzez: większe możliwości pod względem zatrudnienia w nowych i przechodzących

  • transformację sektorach,
  • możliwość zmiany kwalifikacji,
  • ulepszenie efektywności energetycznej budynków, inwestowanie w walkę z ubóstwem energetycznym, lepszy dostęp do taniej, bezpiecznej i czystej energii.

Przedsiębiorstwa i sektory prowadzące wysokoemisyjną działalność lub obejmujące taką działalność

Mechanizm sprawiedliwej transformacji zapewni im ochronę przez:

  • wspieranie przejścia na technologie niskoemisyjne i dywersyfikacje gospodarcze bazujące na odpornych na zmianę klimatu inwestycjach i miejscach pracy,
  • tworzenie interesujących warunków dla inwestorów publicznych i prywatnych,
  • zagwarantowanie łatwiejszego dostępu do pożyczek i kredytów oraz wsparcia finansowego,
  • inwestowanie   w   tworzenie   nowych   firm,   mikroprzedsiębiorstw,   małych i średnich przedsiębiorstw oraz start-upów,
  • przeznaczanie środków pieniężnych na badania naukowe i innowacje.

Państwa członkowskie i regiony w dużym stopniu uzależnione od paliw kopalnych i wysokoemisyjnych sektorów przemysłu

Mechanizm sprawiedliwej transformacji zapewni im ochronę przez:

  • wspieranie przejścia na niskoemisyjne, odporne na zmianę klimatu rodzaje działalności,
  • uruchamianie nowych miejsc pracy w zielonej gospodarce, inwestowanie w publiczny, zrównoważony transport, zapewnienie pomocy technicznej,
  • inwestowanie w odnawialne źródła energii, unowocześnianie sieci połączeń cyfrowych,
  • udzielanie opłacalnych pożyczek organom publicznym na szczeblu lokalnym,
  • ulepszenie infrastruktury energetycznej, systemów ciepłowniczych oraz sieci transportowych.

Wykorzystywane w Polsce instrumenty wsparcia transformacji niskoemisyjnej można sklasyfikować według podziału zaproponowanego przez F. Greena, Transition policy for climate change mitigation: Who, what, why and how. CCEP Working Paper 1807, July 2018:

źródło: https://ibs.org.pl/app/uploads/2019/04/aleksander_szpor.pdf

Artykuł przygotowano w ramach projektu: „Młodzi związkowcy jutra. Program podnoszenia świadomości w obszarach sprawiedliwej transformacji i rynku pracy”, realizowanego przy wsparciu Fundacji Orlen.