Porozumienie paryskie jest pierwszym w historii uniwersalnym, prawnie wiążącym porozumieniem w dziedzinie klimatu. Przyjęto je w grudniu 2015 r. podczas 21. Konferencji klimatycznej w Paryżu (COP21). Porozumienie paryskie weszło w życie 4 listopada 2016 roku. Do Porozumienia paryskiego przystąpiło blisko 190 państw, w tym państwa członkowskie Unii Europejskiej. Polska podpisała Porozumienie paryskie 22 kwietnia 2016 roku.
Zasadniczym celem Porozumienia paryskiego jest ograniczenie średniego wzrostu temperatury na Ziemi. Aby go zrealizować, przyjęto następujące wytyczne:
- utrzymanie wzrostu średniej temperatury na świecie znacznie poniżej 2°C
w stosunku do epoki przedprzemysłowej, - zmierzanie do ograniczenia wzrostu średniej temperatury na świecie do 1,5°C,
- adaptacja i ograniczenie skutków zmian klimat oraz redukcja emisji zgodnie
z najnowszymi informacjami naukowymi, - polepszenie zdolności radzenia sobie ze skutkami zmian klimatu,
- respektowanie zgodności działań sektora finansowego z celami klimatycznymi.
Wszystkie powyższe założenia mają być dokonywane przy uwzględnieniu tego, że kraje rozwijające się potrzebują więcej czasu na wprowadzenie zmian. W związku z tym mają one otrzymywać wsparcie międzynarodowe, które pomoże im przystosować się do zmian klimatu.[1]
[1] https://tvn24.pl/swiat/porozumienie-paryskie-cele-i-zalozenia-w-jaki-sposob-sa-realizowane-st5415732
Źródło: https://www.consilium.europa.eu/pl/infographics/paris-agreement-eu/
Protokół z Kioto
Protokół z Kioto do Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (UNFCCC) przyjęto 11 grudnia 1997 r. Wszedł on w życie 16 lutego 2005 r. Protokół z Kioto jest traktatem międzynarodowym uzupełniającym Ramową konwencję Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (United Nations Framework Convention on Climate Change) i jednocześnie międzynarodowym porozumieniem dotyczącym przeciwdziałaniu globalnemu ociepleniu. Jego sygnatariusze zobowiązali się do redukcji emisji gazów cieplarnianych o przynajmniej 5 procent w porównaniu ze statystykami z 1990 roku. Polska zobligowała się do ograniczenia emisji o 6 procent i wypełniła nałożone Protokołem zobowiązania.[2]
„Mechanizmy ustanowione na mocy protokołu z Kioto:
- handel uprawnieniami do emisji między stronami, które podpisały protokół,
- wspólne wdrażanie projektów przez te strony,
- mechanizm czystego rozwoju (który można realizować we współpracy ze stronami, które nie podpisały protokołu).
Na mocy protokołu z Kioto faktyczne poziomy emisji stron są monitorowane, a z handlu uprawnieniami do emisji prowadzone są dokładne zapisy.”[3]
Fit for 55
14 lipca 2021 r. Komisja Europejska przyjęła pakiet propozycji legislacyjnych „Fit for 55” w ramach Europejskiego Zielonego Ładu, który ma na celu wzmocnienie pozycji UE jako światowego lidera klimatycznego. Pakiet zakłada unowocześnienie obowiązującego prawodawstwa zgodnie z celem UE w zakresie klimatu na 2030 r., które pomoże wprowadzić zmiany transformacyjne potrzebne w społeczeństwie, gospodarce i przemyśle, aby uzyskać neutralność klimatyczną do 2050 r. oraz zmniejszyć emisje netto o co najmniej 55 procent
(w porównaniu z rokiem 1990) do 2030 r.[4]
Pakiet Fit for 55 obejmuje 13 propozycji legislacyjnych:
- system handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS), który wyznacza bezwzględny limit całkowitej ilości niektórych gazów cieplarnianych, które mogą być emitowane każdego roku przez podmioty objęte systemem. Sektory należące do tej procedury mają do 2030 roku obniżyć poziom emisji gazów cieplarnianych o 62 procent w porównaniu z rokiem 2005. Do systemu ma być włączony również transport morski,
- reforma rozporządzenia w sprawie użytkowania gruntów, leśnictwa
i rolnictwa (LULUCF), która dotyczy zwiększenia unijnego celu pochłaniania przez gleby i lasy dwutlenku węgla emitowanego do atmosfery do 310 mln ton emisji do roku 2030, - reforma rozporządzenia w sprawie wspólnego wysiłku redukcyjnego (ESR), która dotyczy redukcji emisji gazów cieplarnianych w przypadku budynków, transportu drogowego, krajowego transportu morskiego, małych sektorów przemysłu, rolnictwa i odpadów,
- strategia leśna UE, która zakłada poprawę jakości, ilości i odporności lasów
w Europie, wspieranie leśników i biogospodarki leśnej oraz zapewnienie zrównoważonego pozyskiwania, wykorzystywania biomasy oraz ochrony bioróżnorodności. Ponadto zaplanowano też posadzenie 3 miliardów drzew
w UE do roku 2030, - nowelizacja dyrektywy w sprawie odnawialnych źródeł energii (RED), która polega na zwiększeniu udziału energii odnawialnej w systemie energetycznym do 40 procent do 2030 roku,
- nowelizacja dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej (EED), która dotyczy jeszcze większego ograniczania zużycia energii w UE. Sektor publiczny będzie zobligowany do corocznej renowacji 3 procent swoich budynków, po to by zmniejszać zużycie energii,
- nowelizacja rozporządzenia określającego normy emisji CO2 dla samochodów osobowych i dostawczych, która zakłada, że średnie emisje
z nowych samochodów osobowych mają być mniejsze o 55 procent
(o 50 procent z samochodów dostawczych) od 2030 roku i o 100 procent mniejsze od roku 2035 w przypadku samochodów zarówno osobowych, jak
i dostawczych. W konsekwencji wszystkie nowe samochody rejestrowane od 2035 roku mają być bezemisyjne, - zmiana rozporządzenia w sprawie infrastruktury paliw alternatywnych (AFIR), która oznacza, że państwa członkowskie będą musiały zwiększyć zdolności ładowania pojazdów bezemisyjnych proporcjonalnie do sprzedaży oraz utworzyć punkty ładowania i tankowania na głównych autostradach
w regularnie występujących odstępach, - inicjatywy ReFuelEU Aviation oraz FuelEU Maritime, które zapewniać będą czystą energię elektryczną na lotniskach i w portach,
- przegląd dyrektywy w sprawie opodatkowania energii, która ma mobilizować do przechodzenia na czystą energię i bardziej ekologiczny przemysł. Poprzez nowelizację dyrektywy, „najbardziej zanieczyszczające paliwa będą najwyżej opodatkowane”, co „ma skłonić do bardziej zrównoważonych działań”,
- mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 (CBAM), który polega na wprowadzeniu granicznej opłaty węglowej, która ma zapobiec sytuacji, w której firmy przenoszą wysokoemisyjną produkcję poza UE do państw, gdzie standardy klimatyczne są niższe,
- Społeczny Fundusz Klimatyczny, który ma zostać uruchomiony z dochodów państw członkowskich z handlu uprawnieniami do emisji oraz z zasobów krajowych. Fundusze mają być przekazywane na inwestycje związane z energią i klimatem. Jego zadaniem będzie przede wszystkim wspieranie gospodarstw domowych, mikroprzedsiębiorstw i użytkowników transportu, szczególnie dotkniętych ubóstwem energetycznym i transportowym.[5]
[2] https://www.unic.un.org.pl/poznan/kioto.php
[3] https://odpowiedzialnybiznes.pl/hasla-encyklopedii/protokol-z-kioto-z-ang-kyoto-protocol/?cn-reloaded=1
[4] https://www2.deloitte.com/pl/pl/pages/zarzadzania-procesami-i-strategiczne/articles/pakiet-fit-for-55.html
[5] https://tvn24.pl/swiat/fit-for-55-czym-jest-unijny-pakiet-klimatyczny-i-jaki-jest-jego-cel-st7135419
Artykuł przygotowano w ramach projektu: „Młodzi związkowcy jutra. Program podnoszenia świadomości w obszarach sprawiedliwej transformacji i rynku pracy”, realizowanego przy wsparciu Fundacji Orlen.
