W procesie transformacji najważniejsze jest, aby zmiany nie odbywały się kosztem pracowników, dlatego też konieczne jest przygotowanie dla tych regionów w transformacji wsparcia, w postaci stymulowania rozwoju nowej aktywności gospodarczej z korzyścią dla pracowników, którzy powinni płynnie przechodzić do nowych zakładów pracy. Priorytetowe jest tworzenie nowych miejsc pracy i zagwarantowanie potrzebnej ochrony socjalnej w różnych formach, w odpowiednich negocjacjach ustalonych na poziomie zakładowym.

Doświadczenia międzynarodowe wskazują, że najskuteczniejszym sposobem zmiany miejsca pracy jest model, w którym pracownik płynnie przechodzi z jednej pracy do innej (ang. job-tojob transition). Zmiana ta może również wiązać się z rozpoczęciem przez niego własnej działalności gospodarczej. Powyższy typ zmiany ścieżki kariery zawodowej wymaga zarówno doskonałego zharmonizowania procesu kończenia pracy zawodowej w jednej branży i rozpoczęcia zatrudnienia w innej oraz uzupełniania, podnoszenia czy nabywania nowych kwalifikacji. Model od pracy do pracy wiąże się z tym, że pomiędzy zatrudnieniem u jednego pracodawcy (w branży objętej restrukturyzacją), a zatrudnieniem u innego pracodawcy lub podjęciem własnej działalności gospodarczej, nie ma okresu bierności zawodowej czy bezrobocia. Proces przejścia od zatrudnienia do zatrudnienia następuje płynnie, a pracownik zachowuje ciągłość pracy.1

W raporcie opublikowanym przez Instytut Badań Strukturalnych, dotyczącym rynku pracy dla górników odchodzących z branży węglowej, proponuje trzy rekomendacje, które ułatwią redukcję zatrudnienia w górnictwie węgla kamiennego. Pierwszym z nich jest wstrzymanie zatrudnienia nowych pracowników, po to, by nie zwiększać liczby osób potrzebujących w przyszłości wsparcia w przebranżowieniu. Dla górników w wieku emerytalnym, konieczne jest zapewnienie im relokacji i przeniesienia np. do kopalni produkujących węgiel koksowy. Młodszym górnikom należy natomiast zapewnić możliwość przekwalifikowania do pracy w branżach alternatywnych. Trzecim rozwiązaniem jest zapewnienie szkoleń podnoszących kwalifikacje górników w sektorze, po to, by powiększyć kadrę inżynieryjno-techniczną, która będzie potrzebna w czasie zamykania kopalni.2

1 https://lewiatan.org/wp-content/uploads/2022/01/rynek_pracy_transformacja_10122021.pdf

2 http://sprawiedliwa-transformacja.pl/wp-content/uploads/2021/06/IBS_Research_Report_02_2019.pdf

Według Danych Banków Lokalnych – Trzy sektory, które mogą okazać się interesujące dla odchodzących górników ze względu na strukturę wykształcenia, wieku oraz płci, to przetwórstwo przemysłowe, budownictwo oraz transport. Są one największe w regionie śląskim, dlatego też, liczba miejsc pracy, które mogą zaoferować, może być znacząca.

źródło: Bank Danych Lokalnych

Z kolei Instytut Badań Strukturalnych opublikował listę zawodów mających największy potencjał zastąpienia górnictwa inną branżą:

Dodatkowo, wśród branż szybko rozwijających się w obszarze transformacji, o podobnych wymaganiach względem kwalifikacji zawodowych, które będą w stanie przyjąć pracowników odchodzących z branży górniczej, będzie można wymienić przedsiębiorstwa z takich sektorów jak m.in. transport, logistyka i budownictwo.3

3 https://transformacja.slaskie.pl/images/Dokumenty/1683275864_wcag_terytorialny_p.pdf

Z kolei w raporcie Lewiatan dotyczącym prognozowanych zmian na rynku pracy wywołanych sprawiedliwą transformacją, założono wzrost zapotrzebowania na osoby zajmujące się rekultywacją terenów górniczych i przygotowania ich do wykorzystania dla innych celów (np. produkcji, handlu, logistyki).

źródło: https://lewiatan.org/wp-content/uploads/2022/01/rynek_pracy_transformacja_10122021.pdf

Branża OZE – przyszłość oparta na energii odnawialnej

Międzynarodowa Agencja Energetyki Odnawialnej poinformowała, że w branży odnawialnych źródeł energii pracuje na całym świecie ponad 9,8 mln ludzi. Do 2030 roku liczba ta ma wzrosnąć do 24 mln. Krajami zatrudniającymi najwięcej specjalistów z tego obszaru były Niemcy (ok. 334 tysięcy zatrudnionych) oraz Francja (ok. 162 tysiące).

Polski rynek, w zakresie OZE, z roku na rok rośnie i się rozwija, co jest korzystne i uzasadnione z punktu widzenia polityki klimatyczno-energetycznej Unii Europejskiej.

Wśród najbardziej popularnych zawodów w branży OZE znajdują się:

 

 

Stanowiska sprzedażowe:

  • Doradca klienta OZE,
  • Przedstawiciel handlowy z doświadczeniem w branży OZE,
  • Manager sprzedaży OZE.

Stanowiska techniczne:

  • Projektant Instalacji Fotowoltaicznych,
  • Audytor Instalacji Fotowoltaicznych,
  • Kierownik Projektu,
  • Inżynier Budowy Odnawialnych źródeł energii,
  • Projektant Dokumentacji

Stanowiska dotyczące pracy fizycznej:

  • Monter paneli fotowoltaicznych,
  • Serwisant,
  • Brygadzista odnawialnych źródeł energii.

Jak widać, zatrudnienie w branży OZE znajdą pracownicy z wiedzą techniczną, osoby z doświadczeniem w sprzedaży, ale także z umiejętnościami dotyczącymi realizacji działań w obszarze serwisowania sprzętu.

Branża energetyki wiatrowej

Górnicy z dużym doświadczeniem zawodowym, którzy odchodzić będą z sektora wydobywczego, są już dziś potrzebni w dziedzinie odnawialnych źródeł energii, w tym w branży wiatrowej. Spółka EDF Renewables, odpowiedzialna za inwestycje w zakresie energetyki odnawialnej, utworzyła Projekt „Wiatr – kopalnia możliwości”, który ma wesprzeć górników i innych pracowników powiązanych z sektorem wydobywczym, w zdobyciu umiejętności i wiedzy, które umożliwią im zmianę zawodu i nabycie kompetencji w obsłudze i serwisowaniu instalacji farm wiatrowych na lądzie.

Pozyskane przez górników kwalifikacje zapewnią im zawód, który gwarantuje stabilne zatrudnienie, z atrakcyjnymi warunkami pracy i płacy.4

4 https://www.bankier.pl/wiadomosc/Zamienia-kopalnie-na-wiatraki-Gornicy-maja-szanse-na-zmiane-zawodu- 8632282.html

Fabryki pomp ciepła

W Polsce przybywa inwestycji w zakresie fabryk pomp ciepła. Planuje się, że w 2024 roku, na Dolnym Śląsku ma powstać nowa fabryka pomp ciepła Bosch – inwestycja warta blisko 1,2 mld zł, która do 2027 roku ma stworzyć 500 nowych miejsc pracy. Nowa lokalizacja Bosch na Dolnym Śląsku będzie produkować zewnętrzne i wewnętrzne pompy ciepła głównie na rynek europejski.5

Branża fotowoltaiczna

Tylko w 2021 roku, w Polsce, utworzono około 113 tysięcy miejsc pracy związanych z energią słoneczną. To więcej niż w Niemczech, Hiszpanii czy Holandii, przez co Polska wyszła na prowadzenie, jako największy rynek miejsc pracy związanych z fotowoltaiką w całej Unii Europejskiej. Kluczowe jest, że do rozpoczęcia pracy w tej dziedzinie, nie jest potrzebne wykształcenie wyższe, czy znajomość języków obcych. Istotna jest za to przede wszystkim komunikacja i doświadczenie.6

Tworzenie nowych przedsiębiorstw

W celu urozmaicenia gospodarki sektorów objętych transformacją oraz utrzymania istniejących i tworzenia nowych miejsc pracy, priorytetowo wspierany będzie potencjał rozwojowy i konkurencyjność mikro i małych przedsiębiorstw, w tym usługowych. Pomoc obejmować będzie element infrastrukturalny oraz uzupełniająco szkoleniowy. Dla zachowania zdolności gospodarczej i promocji przedsiębiorczości planowana jest także realizacja projektów wspierających tworzenie nowych przedsiębiorstw, jak również wzmacniających samozatrudnienie i uruchamianie nowych, stabilnych miejsc pracy. Czynności kierowane będą na realizację koncepcji, które oferować będą wszechstronną pomoc dla przedsiębiorstw na każdym etapie prowadzenia działalności gospodarczej, od przygotowania biznes planu, aż do doradztwa w wyszukiwaniu i pozyskaniu zewnętrznych źródeł finansowania rozwoju firmy. Ważne będzie też wsparcie rozwoju przedsiębiorstw zaliczanych do regionalnych specjalizacji technologicznych, w szczególności dla osób odchodzących z górnictwa w branżach wykorzystujących  wewnętrzny  potencjał  obszarów  objętych  transformacją,  w  tym zrównoważonej ekoturystyce. Wsparciem objęte będą również projekty, które będą zwiększać atrakcyjność  obszarów  objętych  transformacją,  jak  również  promocję  inwestycyjną i gospodarczą tych obszarów oraz umiędzynarodowienie przedsiębiorstw.

5 https://invest-in-wroclaw.pl/powerful-investment-of-bosch-70-km-from-wroclaw-they-will-build-a- modern-heat-pump-factory

6  https://pl.linkedin.com/pulse/coraz-więcej-miejsc-pracy-w-branży-oze-adam-mroziński

Inwestycje wspierające przedsiębiorczość mają przede wszystkim wygenerować nowe, trwałe miejsca pracy w obszarach alternatywnych dla branż podlegających transformacji, w tym w sektorach pogórniczych poza głównymi ośrodkami wzrostu. Powyższe działania pozwolą na wzrost przedsiębiorczości oraz poprawę dostępności usług potrzebnych na każdym etapie prowadzenia działalności. Realizowane projekty przyczynią się także do utrzymania konkurencyjności oraz poszerzania rynków zbytu, w tym o skali międzynarodowej, dla przedsiębiorstw działających w regionach objętych transformacją.7

7 TERYTORIALNY PLAN SPRAWIEDLIWEJ TRANSFORMACJI WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO 2030,projekt – v. 02, czerwiec 2021.

Artykuł przygotowano w ramach projektu: „Młodzi związkowcy jutra. Program podnoszenia świadomości w obszarach sprawiedliwej transformacji i rynku pracy”, realizowanego przy wsparciu Fundacji Orlen.